EYT düzenlemesi kapsamında 2023 yılında 2,2 milyon kişinin emekli olduğunu hatırlatan HaberTürk yazarı Ahmet Kıvanç, “Emekli aylığı alanların toplam sayısı 2,1 milyon kişi artarken, önümüzdeki birkaç yılda EYT kapsamında 3 milyon kişinin daha emekli olması bekleniyor. Böylece EYT’den yararlanarak emekli olan toplam kişi sayısı yaklaşık 5 milyon kişiye ulaşacak. Toplam emekli sayısı da dosya bazında 18 milyonu, dul ve yetimlerle birlikte (kişi bazında) ise 19 milyonu aşacak.” ifadelerini kullandı.
2023 yılında emekli olan EYT’lilerin yarısı sigortalı olarak çalışmaya devam ettiğini kaydeden Kıvanç, geri kalan yarısının ya kayıt dışı çalıştığını ya da istihdamdan tümüyle çekildiğini belirtti.
“2023 yılında 1,66’ya gerileyen aktif / pasif oranının daha aşağılara düşmeyip sabit kalabilmesi için önümüzdeki birkaç yıllık dönemde üç milyon yeni emekliye karşılık aktif çalışan sayısının en az 5 milyon kişi artması gerekiyor.” diyen Kıvanç, SGK gündemini şöyle değerlendirdi:
“Sigortalı çalışan sayısında 2023 yılındaki azalmayı bir kenara bırakırsak, geçmişte aktif sigortalı sayısında 5 milyon kişilik artışın sağlanması 6 yılı buldu. 2016-2022 yıllarını kapsayan 6 yıllık dönemde aktif sigortalı sayısı 5,2 milyon kişi arttı.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yayımladığı emekli sayıları ve emekli aylığı ödemeleri ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı gayri safi yurtiçi hasıla verilerini yan yana koyduğumuzda çarpıcı bir tablo ortaya çıkıyor.
2002 yılında SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı tarafından 5,9 milyon kişiye yapılan emekli aylığı ödemeleri, o yılki gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 4,61’ine karşılık geliyordu. Üç kurumu tek çatıda birleştiren SGK’nın yaptığı emekli aylığı ödemelerinin GSYH’ya oranı izleyen yıllarda artış kaydetti ve 2016 yılında yüzde 7,05’e kadar çıktı. O tarihte emekli sayısı ise yaklaşık ikiye katlanarak 11,2 milyon kişiye ulaştı.
Emekli aylığı ödemelerinin GSYH’ya oranı özellikle 2021 ve 2022 yıllarında gerileme kaydetti. Sırasıyla yüzde 5,60 ve yüzde 4,46 oldu. 2023 yılında ise bir miktar toparlanarak yüzde 5,36 olarak gerçekleşti.
Tabloya bir bütün olarak baktığımızda şunu görüyoruz. Emekli sayısı 2002 yılından 2023 yılına kadar olan dönemde yaklaşık üçe katlanarak 5,9 milyondan (dosya bazında) 15,2 milyon kişiye çıkarken, milli gelir pastasından emekli aylığı için ayrılan pay neredeyse aynı kaldı.
Yeni emekli olan EYT’liler ile birlikte önümüzdeki dönemde milli gelir pastasından daha fazla pay beklentisi kaçınılmaz olarak artacak.
OECD’nin sosyal güvenlik ile ilgili 2023 raporunda Türkiye’deki EYT düzenlemesinin önümüzdeki 20 yıllık dönem boyunca emekli aylığı alma şekillerini etkileyeceği ileri sürüldü.
OECD’nin iddia ettiği kadar uzun sürer mi bilinmez ama EYT dolayısıyla emekli sayısının bir anda 3’te 1 oranında artmasının emekli aylıklarının reel olarak artırılmasını, emeklilerin refah seviyesinin yükseltilmesini uzunca süre baskılayacağını söylemek mümkün.”
